Een ‘luchtje scheppen’, hoezo doen we dat buiten?
Dit is het derde artikel in de reeks “Hoe het binnenklimaat onze gezondheid beïnvloedt”. In deze reeks leggen we de impact van luchtkwaliteit uit aan de hand van verschillende wetenschappelijke artikelen. Daarnaast laten we zien wat jij kunt doen als gebouweigenaar, facilitair manager en medewerker om gezond te blijven. Dit artikel is geschreven door Felix van den Horst, mede-oprichter Clairify en Jan-Joris van de Riet, oprichter en eigenaar van Viridi Air.
De uitspraak ‘ik ga even een luchtje scheppen’, komt iedereen bekend voor. Toch zit er een assumptie in de uitspraak: we moeten naar buiten om frisse lucht tot ons te krijgen. Maar hoe komt dat?
De effecten van CO2 op de werkplek
Wie herkent het niet dat je na een lange dag werken op kantoor hoofdpijn begint te krijgen? Of misselijkheid? Dat zijn signalen van te hoge CO2 concentraties.
Het suf worden van oplopende concentraties CO2 is vaak de reden om een frisse neus te halen. Het is een feit dat buiten een rondje lopen tijdens de lunch een oppepper geeft. Hoewel de buitenlucht niet optimaal is mag best gezegd worden dat het gezonder is dan binnen. Binnenlucht kan namelijk wel 2 tot 5 keer zo vervuild zijn [1]. Echt Waar!
Ventilatiesystemen moeten gebouwen voorzien van verse luchtaanvoer en voeren vuile lucht af. Des te meer mensen, des te hoger de CO2 uitstoot. Ook de soort activiteiten die in de ruimte plaatsvinden zijn van belang, want harder werken, ook mentaal, resulteert in meer CO2.
“Er wordt telkens gekeken naar CO2 in de buitenlucht, maar de binnenlucht kan wel 2 tot 5 keer meer vervuild zijn.”
Productiviteit
Ons lichaam reageert op CO2 door bloedvaten af te knijpen, ook in onze hersenen. Het resultaat daarvan is dat er minder zuurstof naar ons brein gaat [2]. De gezondheidseffecten zijn o.a. duizelig-, misselijk- en dufheid. Als de hoeveelheid CO2 in de binnenruimte boven de 800 parts per million (ppm) stijgt heeft dat direct gevolgen voor het cognitieve vermogen [3]. De ARBO-wet schrijft dan ook een grenswaarde van 1200 ppm voor. De CO2 stijging binnen komt mede door verbranding van fossiele brandstoffen buiten [4]. Tegen het einde van deze eeuw is de verwachting dat we uitkomen op 695 ppm CO2 in de atmosfeer. Dat komt overeen met een vermindering van 10% tot 16% in ons denkvermogen [5]. CO2 drukt zwaar op onze denkkracht. Dus hoe complexer een probleem, hoe groter de negatieve impact op ons brein.
Onderzoekers aan Harvard University toonden aan dat het cognitief vermogen verdubbeld zodra de CO2 concentraties zakten van circa 1000 naar 500 ppm, in combinatie met een lage hoeveelheid vluchtige organische stoffen en goede ventilatie [5]. Een laag gehalte van vervuiling in de binnenlucht zorgt er dus voor dat jij twee keer zo goed kan nadenken. De toename van cognitief vermogen in gezonde gebouwen leverde een productiviteitswinst op van €6000.- per medewerker per jaar [6].
“De toename van cognitief vermogen in gezonde gebouwen leverde een productiviteitswinst op van €6000.- per medewerker per jaar.”
Het is daarom belangrijk dat in een gebouw de aanvoer van verse lucht continu wordt aangepast op de hoeveelheid gebruikers en de aard van de activiteiten die in een ruimte plaatsvinden. In de nachtelijke uren hoeft een ventilatiesysteem geen overuren te draaien (energiezuinigheid), maar op het moment dat er veel mensen aanwezig zijn is een hoge CO2 concentratie niet wenselijk.
Voor een optimale binnenluchtkwaliteit is een systeem nodig dat continu meet en hierop anticipeert. Dat wil zeggen: als de hoeveelheid CO2 stijgt dan moet het ventilatiesysteem automatisch meer verse lucht aanvoeren of er moet een alarm afgaat die aangeeft dat de gebruiker het ventilatiesysteem aanzet of een raam open zet.
De praktijk
In Nederland is de luchtkwaliteit beter ten opzichte van de jaren ’80, maar er is nog veel werk aan de winkel. De slechte luchtkwaliteit, mede door verkeersvervuiling, kan op den duur serieuze gezondheidsklachten veroorzaken zoals schade aan de longen [7] en beperking van de hersenontwikkeling bij kinderen [8]. Op sommige locaties in Nederland is de luchtkwaliteit zeer zorgwekkend (b.v. Randstad en Zuid-Nederland). Om die reden heeft de overheid in januari 2020 samen met een aantal gemeenten het Schone Lucht Akkoord getekend [9].
Daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat vervuilde buitenlucht niet direct het gebouw binnenkomt. Om te kijken hoe jij lucht in jouw kantoor schoon kan houden, nemen we een kijkje in de keuken bij Gerdinand Jansen van Jakon Air. Jakon Air houdt zich bezig met het onderhoud van luchtcirculatiekasten en kanalen.
Hoe kijk jij vanuit jouw vakgebied naar de coronacrisis en de anderhalvemetereconomie?
Ik denk dat het virus sneller verspreid door de lucht als deze niet goed is. Virussen bacteriën en schimmels ontstaan bijvoorbeeld in de behuizing sectie van een luchtbehandelingskast. Deze functioneren als de longen van een gebouw, dus des te gezonder die zijn, des te gezonder jouw gebouw ook wordt.
Hoe kijk jij naar luchtkwaliteit en ziekteverzuim?
Een gebouw heeft een luchtbehandelingskast die onderhouden moet worden. Door deze bijtijds te reinigen, onderhouden en desinfecteren, dam je ziekteverzuim in. Des te meer vervuild de kast raakt, des te groter de kans wordt dat de filters gaan scheuren en een grote hoeveelheid vervuiling doorlaten, wat schadelijk is voor jouw gezondheid. Welke filters jij plaatst is dus van belang.
In de Randstad zien wij andere verschijnselen ten opzichte van de rest van Nederland: de concentratie van vervuiling ligt hoger, dus het is ook belangrijk om de filters vaker te inspecteren. Deze vervuiling is met het blote oog zelfs al zichtbaar. In de Randstad zijn de filters zwarter ten opzichte van de grijze filters in de rest van het land.
Hoe wil jij straks invulling geven aan een gezondere werkomgeving als we weer naar kantoor gaan?
Ik probeer kanalen en het luchtbehandelingssysteem goed te onderhouden. Het is ontzettend belangrijk om deze frequent te desinfecteren zodat virussen, bacteriën uit de buitenlucht en schimmels worden gedood. Dit kan ervoor zorgen dat jij minder vervuiling en ziekteverspreiders jouw gebouw binnen trekt.
Ik probeer kanalen en het luchtbehandelingssysteem goed te onderhouden. Het is ontzettend belangrijk om deze frequent te desinfecteren zodat virussen, bacteriën uit de buitenlucht en schimmels worden gedood.